تأثیر کاربرد سیلیسیوم و پتاسیم در تعدیل شوری خاک در خاک کشت شده با سه رقم گندم

شوری خاک کاهش قابل ملاحظه¬ی عملکرد و کیفیت محصول گندم را به دنبال دارد. در حالی که مصرف سیلیسیوم و پتاسیم می¬تواند این پیامد¬های نامطلوب را در گیاه مذکور تا حد زیادی تعدیل نماید. این پژوهش در قالب یک آزمایش گلخانه¬ای و یک مطالعه آزمایشگاهی، با هدف بررسی اثر سطوح شوری بر مولفه¬های جوانه-زنی و تأثیر کاربرد سیلیسیوم و پتاسیم بر افزایش تحمل به شوری در گندم در مرکز تحقیقات آب و خاک استان آذربایجان¬شرقی به اجرا درآمد. مطالعه¬ی آزمایشگاهی به منظور بررسی آثار تنش شوری ناشی از کلریدسدیم بر مولفه¬های جوانه¬زنی، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی، با سه تکرار و دو فاکتور شامل سه رقم گندم (اروم، الوند و میهن) و شوری (شاهد، 4، 8، 12 و 16 دسی¬زیمنس بر متر) و مطالعه گلخانه¬ای نیز به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و سه فاکتور شامل شوری (شاهد، 4 و 12 دسی¬زیمنس بر متر)، سیلیسیوم (شاهد، 2 و 4 میلی¬گرم بر گرم خاک خشک) و پتاسیم (شاهد، 2، 4 و 6 میلی-گرم بر گرم خاک خشک) انجام شد. نتایج حاصل از مطالعه¬ی آزمایشگاهی نشان داد که سطوح مختلف شوری اثر معنی¬داری بر سرعت و درصد جوانه¬زنی، طول ریشه¬چه، طول ساقه¬چه، وزن ریشه¬چه و وزن ساقه¬چه در پایان مرحله¬ی جوانه¬زنی داشتند. و تفاوت ¬هایی بین ارقام از نظر همه صفات مورد مطالعه ملاحظه گردید. بالاترین میزان هر یک از صفات نظیر سرعت و درصد جوانه¬زنی، طول ریشه¬چه، طول ساقه¬چه، وزن ریشه¬چه و وزن ساقه¬چه، متعلق به تیمار شاهد و کمترین آن متعلق به تیمار شوری 16 دسی¬زیمنس بر متر بود. با افزایش تنش شوری کلی? مولفه¬های جوانه¬زنی در تمام ارقام گندم کاهش یافت ولی این روند کاهش در رقم اروم آهسته¬تر و در رقم میهن روند سریعتری داشت. نتایج آزمایش گلخانه¬ای نیز نشان داد که افزایش شوری خاک منجر به کاهش معنی¬دار وزن خشک بخش هوایی، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، طول سنبله، محتوی نسبی آب برگ، مقدار کلروفیل، تعداد پنجه، سطح برگ، شاخص برداشت، غلظت پتاسیم، غلظت سیلیسیوم و نسبت پتاسیم به سدیم شد. از سوی دیگر مقدار پرولین و میزان سدیم در بخش هوایی گندم تحت تنش شوری افزایش یافت. کاربرد همزمان سیلیسیوم و پتاسیم اثر معنی-داری بر مقدار پرولین، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، طول سنبله و میزان کلروفیل نداشت. مقایسه میانگین¬ ها نشان داد، بهترین میزان مصرف سیلیسیوم و پتاسیم در تعدیل اثرهای نامطلوب شوری در گندم 2 میلی¬گرم بر گرم خاک خشکاست.